MARCO PERSOAL DA ORIENTACION LABORAL : Saber facer, Saber Estar, Saber Ser "Saber".

Neste módulo 2 levouse a cabo o análisis e desenvolvemento das competencias asociadas á ocupación de Orientador Laboral, inda que considero que moitas delas son Competencias Básicas que todo profesional debería posuir.

O marco persoal no que se desenvolve a Orientación Laboral vai emparellada directamente e inevitablemente do desenvolvemento práctico diario, a cada segundo, de todo tipo de Competencias: Teóricas e técnicas, Organizativas, Comunicativas, Sociais, Dixitais .... estas tres últimas analizadas de maneira máis salientable.

Nun servizo de Orientación a aplicación das diferentes competencias debe ser  flexible, individual e  adecuada  a cada un dos usuarios do servizo pero sempre procurando a súa autonomía " Hai que saber ata onde podemos chegar e  que podemos transmitirlle".

A continuación enumerarei as Competencias na Orientación Laboral, pero como da teoría á práctica hai un cacho, na próxima publicación intentarei facer unha análisis de identificación das diversas competencias nun suposto práctico das citas que diariamente realizo.

AS COMPETENCIAS DO ORIENTADOR
 ( Para min "Decálogo de todo Orientador")

1. Habilidades sociais e persoais para a comunicación: Saber iniciar e manter conversas, reconducir as conversas ou o diálogo segundo o propósito inicial, realizar escoitas activas, manter un nivel de vocabulario que favoreza a comunicación, a autenticidade e a naturalidade na intervención.

Este primiero apartado mereceu neste CEOL 2014, temas específicos destacando dentro do Desenvolvemento de competencias comunicativas a importancia na forma de comunicarse (Elexir ben o lugar no que se desenvolve a entrevista para evitar interferencias,A canle, O Código.... todo debe ser adecuado ó receptor para que lle chegue a mensaxe que queremos transmitir " O que vale é o que entende o receptor", os diferentes tipos de comunicación verbal (palabras e tono da nosa voz) e a comunicación non verbal xa que ata un 80 % da nosa comunicación é a través desta canle ( Xestos faciais, postura e distancia corporal,contacto visual, movementos de brazos e mans...).

Para unha comunicación eficaz debemos levar a cabo unha "escoita activa", saber escoitar,entender a comunicación, respetar as pausas, non interromper,....... , mostrar "empatía" poñerse no lugar do usuario, entender os seus sentimentos, medos ....., e ó mesmo tempo pódense lanzar mensaxes de reforzo ou críticas contructivas, comprobaremos a medida que avanza a entrevista si o intercambio de mensaxes, comentarios,opinións... mais conocido como "Retroalimentación ou Feedback" chega de maneira correcta ó receptor.

Un Orientador debe manexar as Habilidades e Competencias Sociais recollidas no párragrafo anterior xunto co dominio de traballo en equipo, Resolución de conflictos, Asertividade ( un factor moi importante vinculado a calquer logro, xa que facilita a chegada a calquer meta sexa persoal ou profesional que requera das relacións sociais ou interpersoais) e para min a destacar a intelixencia emocional xa que se non dominas esta técnica cando de topas con determinados usuarios todo se che pode vir abaixo, e como orientadora debemos facer o maior esforzo por lograr unha boa empatía, pois iso vai resultar moi importante para establecer unha comunicación co/a usuario/a que se basee na confianza e o respecto mutuo e que consiga

2. Coñecemento da lexislación, normativa específica e recursos sobre emprego, prestacións, fiscalidade, impostos, etc.... dominio da lexislación actualizada, saber acceder ás fontes documentación legal e saber transmitir a información adecuadamente.

Debemos saber derivar ó servizo que corresponda(Ex.: Prestacións-podemos dar unha pautas básicas,pero de ahí a interpretar si lle van recoñecer ou non unha prestación por desemprego, para eso está o persoal do SEPE).

3. Dominio de metodoloxía didáctica para presentar técnicas para o acceso ao emprego e ao autoemprego( Planificar adecuadamente as sesións nas que se ensinan técnicas para buscar emprego e autoemprego, informar previamente sobre o que se vai realizar encada sesión, usar medios audiovisuais, realizar actividades prácticas referidas ás técnicas para a procura de emprego ou autoemprego, empregar unha metodoloxía activa e participativa e procurar que a aprendizaxe resulte realmente significativa.

4. Traballo cooperativo e procura de ligazóns. Coordinar e traballar en grupo, por exemplo con traballadores sociais e outro tipo de profesionais,derivar ou aceptar a actividade complementaria entre profesionais, tomar decisións de forma conxunta co equipo de traballo, participar en sesións de traballo nas que se debaten casos de orientación laboral e participar no deseño das actuacións ou protocolos de actuación.

5. Dominio de técnicas de Psicoloxía Clínica e Terapia Psicolóxica.  Coñecer a relevancia das variables psicolóxicas que condicionan a busca de emprego, dispor de coñecementos, habilidades e destrezas suficientes para diagnosticar nas persoas usuarias necesidades de atención psicolóxica e dispor de coñecementos, habilidades e destrezas do ámbito da Psicoloxía que permitan a intervención coa persoa usuaria.

6. Análise da situación e de axuda na toma de decisións. As competencias propias desta dimensión permiten: ter unha imaxe axustada da realidade da persoa usuaria, solicitando a información necesaria acerca do seu contexto sociolaboral próximo, axudar ao usuario a analizar os "pros" e os "contras" das diferentes alternativas e colaborar no proceso de toma de decisión para alcanzar os seus obxectivosprofesionais, sen perturbar a opción final do usuario.

7. Análise de perfís profesionais e prospección de emprego: Coñecer a oferta de emprego existente no contexto próximo ó usuario, saber facer prospeccións de emprego en localidades ou sectores de actividade onde poida ocupar postos de traballo e elaborar e manter actualizada unha base de datos "profesiográfica".

8. Actualización permanente: investigación - acción. Procurar estar ao día en canto a contidos e técnicas que poidan mellorar o propio traballo, facer avaliación e seguimento de casos resoltos, reflexionar sobre a práctica orientadora para mellorala, ler documentos institucionais e/ou revistas especializadas e participar en cursos, seminarios, simposios e/ou congresos.

9.Deseño de Programas de Inserción Laboral. Competencias que  nos permiten o desenvolvemento de funcións tan relevantes como: coñecer os elementos básicos dun programa de inserción laboral, deseñar programas ou adaptar os existentes ás características específicas das persoasusuarias, implementar programas adecuándoos ás características destas e saber avaliar programas deste tipo.

10. Manexo das tecnoloxías da información e da comunicación. Nesta décima e última dimensión faise referencia ás diversas competencias necesarias para: desenvolverse no uso dos medios telemáticos, usar as tecnoloxías da información e a comunicación para compartir o traballo con outros profesionais e prepararse para a "teleorientación" que nos chega.

Este derradeiro punto do decálogo , execútase de maneira  transversal ó longo de todo o CEOL 2014:

COMPETENCIAS DIXITAIS PARA A ORIENTACIÓN
A Web 2.0 para a orientación Laboral e 

Para min , a mellor forma de amosarvos a aplicación práctica das Competencias Dixitais é A miña PLE , que foi publicada anteriormente neste blog , e que a estas alturas de curso xa evolucionou de maneira rápida.
Destacar  a creación da nosa marca, o coidado da nosa identidade dixital, Reputación On line,  o descubrimento de  que traballar en rede lle chaman " networking"o uso de espazos sociais e súa  dinamización , descoñecidos para min, como Linkedin, Pinterest, Google+, e sobre todo o uso de marcadores sociais, o proceso da curación de contidos con ferramentas como o Scoop.it, Feedly.... da que podedes ver mais  na miña anterior reflexión individual  picando aquí

Os Orientadores Debemos:

1.-Desenvolver a nosa propia competencia dixital: coñecer e dominar as ferramentas web 2.0 que facilitan enormemente a tarefa diaria.

2. Elaborar o noso propio Blogue profesional: a elaboración do propio blogue profesional e o fomento dos blogues de persoas usuarias ou da acción formativa en si.

3.Explorar a contorna laboral: de forma continuada, facendo unha procura constante e actualizada da información sobre mercado laboral, situación económica, ferramentas.

4.Colaborar e Compartir: as redes sociais e profesionais permiten, como vimos, o traballo colaborativo e en rede. Tan útil para nutrir os coñecementos de todos/as os/as profesionais.

5.Crear e Construír: relacións interpersoais e profesionais que nos facilitarán ese traballo colaborativo ampliando tamén a capacidade relacional e de traballo en equipo.

6.-Descubrir oportunidades: o acceso constante e inmediato á información facilita o manexo da información en tempo real, obtendo maiores posibilidades de recibir a información no momento xusto no que está a pasar ou onde se está xerando esa oportunidade real (de traballo, de negocio ou formación, entre outras).

7.Aprender constantemente: O/a orientador/a conectada ás ferramentas web 2.0, ligando co punto anterior, descobre con máis facilidade as oportunidades formativas Fomenta tamén a competencia de aprendizaxe constante, autoaprendizaxe e xestión da información. 

8.-Difundir información: A web 2.0 permite difundir de forma rápida, cómoda e precisa toda a información útil para as persoas que necesiten dos devanditos recursos, ou para os/as propios compañeiros/as do sector. 

En resume os orientadores debemos atender de maneira individualizada e flexible, e procurar a autonomía e desenvolvemento dos nosos usuarios

Si chegaches ata aquí é porque estás lendo este blog, se che interesa un análisis sincero e tomar boa nota dos aspectos relacionados co teu perfil profesional, atrévete a facer un Autoanálisis (CONOCIMIENTOS, DESTREZAS, ACTITUDES e COMPETENCIAS) picando aquí , que permitirá que os orientadores poidamos acompañar ós usuarios no seu proceso de crecemento como persoas, algo que xa facíamos pero que agora se conoce mais por "Coaching", pero sobre todo quero destacar que esta profesión ten moito de vocacional, poderemos aprender moitas cousas pero son das que penso que se leva na sangue.

Avelina Dios Romay

Desenvolvemento de competencias comunicativas. Reflexión grupal.

REFLEXIÓN GRUPAL SOBRE A PONENCIA “DESENVOLVEMENTO DE COMPETENCIAS COMUNICATIVAS”, DA SESIÓN DO 10/10/14 POR FERNANDO AGUILAR-GALINDO

Partimos de que a comunicación é unha habilidade e comenzamos con Fernando Aguilar dicíndonos algo que aínda que xa sabemos non sempre o temos en conta: As verbas non as leva o vento,Claro que non!

A importancia da educación a hora de pedir, agradecer, desculparse etc, aínda que nos parece incrible non o fai todo o mundo nin ensinamos ós nosos nenos a facelo. Que gran erro!!!! Como de importante é a educación e como se degradou ano tras ano.

Fernando Aguilar: “despertando conciencias”.

“Hai que implicarse non so comprometerse”

Reflexionar sobre a proactividade e a reactividade, aquel “non podo” fronte o “eu si podo”: qué dúas maneiras tan distintas de ve-la vida e como nos pode axudar unha e destruir á outra, porque si algo queda claro é que hai situacións que nos toca vivir e partindo de aí seguimos loitando, reinventándonos...

Proactividade: “sempre se pode facer algo”; reactividade: “Os demais son os que poden facer algo”.

Outro tema tratado do mais interesante foi o da linguaxe non verbal: aquela que expresamos con xestos e que, ás veces, incluso nin somos conscientes de que o estamos facendo; aquela que di tanto de nos, incluso da nosa forma de entende-la vida, aquela que di quen realmente somos e como podemos actuar ante certas circunstancias, aquela que nos condiciona tamén, que nos limita en certo modo, que nos define e que tan difícil é de traballar.

Si buscamos nas redes sociais podemos topar unha morea de videos que nos din que temos que facer e que debemos evitar en canto a xestos corporais e a comunicación en sí, grandes comunicadoras como Elsa Punset ou Teresda Baró experta en Comunicación Persoal co seu libro "La Gran Guía del Lenguaje no Verbal"publicado recentemente e moi recomendable.

Como debemos comunicarnos (comunicación interpersoal) e sobre todo como debemos asegurarnos de que a nosa mensaxe chegou a seu destino: a retroalimentación, o feedback. Non cabe dúbida de que moitas das mensaxes non chegan ó seu obxectivo ou non chegan como foron enviadas, non hai por tanto unha comunicación se non unha mensaxe enviada que queda, nos mellores dos casos, perdida; porque moitas veces o problema da comunicación no son só os condicionantes externos, ou de idade, sexo etc. É simplemente que a persoa coa que falamos non nos está escoitando.

Crear un ambiente cálido, usar unha linguaxe axeitada que estea ó nivel do receptor apartándonos na medida do posible dos tecnicismos, potenciará sen dúbida a comunicación.

A escoita compresiva, a asertividade, en definitiva, falar con franqueza, humildade, é moito do que podemos facer para que a mensaxe se comprenda sen facer dano.

Saber preguntar para chegar ó fondo realmente do que necesitamos saber, para que o receptor se abra en non nos conteste de maneira pechada.

…..E como receptor, sobre todo, saber escoitar: que razón aquelo de “sabe mais o que mais escoita”

Outra das habilidades comunicativas, parte importante da intelixencia emocional, é a introspección, o autocoñecemento, saber quen somos, que queremos, que temos, que desexamos, que valoramos; en definitiva, saber onde estamos e hacia onde queremos ir: “non se pode chegar si non se sabe hacia onde se vai”. Iso implica coñecer a realidade (ser realista) e tratar de cambiala (ser optimista).

Si algo nos deixa claro Fernando Aguilar, é o paso do tempo: hai que priorizar o realmente importante, porque todo o demais sempre vai ter cabida. Vimos aquí a ser felices, non poderíamos estar mais de acordo con el.

Coñecer polo tanto as nosas fortalezas e traballar as nosas debilidades, ser conscientes de que a imaxe que temos de nos e a que teñen os demais non vai coincidir, quizais porque non nos coñecemos ben, porque é difícil admitir os nos defectos i é mais fácil resaltar as nosas virtudes e quizais tamén porque os demais tampouco nos coñecen ben.

Coñecer os nosos medos e enfrontalos, non deixar de facer nunca nada por medo. Que difícil!!!

Estudar esa área descoñecida onde nos di Fernando que se encontran moitos dos nosos potenciais...

Fernando, como se entra en esa área descoñecida?????

Pero, ¿Onde comeza todo? ¿como se van definindo nas persoas as súas competencias comunicativas, esas fortalezas e debilidades, esas habilidades?

Comezamos a nosa historia “comunicativa” dende nenos, na contorna familiar, cos amigos...e por suposto na escola. Como se comentou, temos unhas habilidades comunicativas e sociais innatas e outras que se poden aprender. E aí empezan os problemas: aprendemos en moitos ámbitos, pero a escola, o ámbito educativo é un eido fundamental.

E, ó igual que noutras disciplinas históricamente marxinadas ou directamente ignoradas, o sistema educativo non traballa, ou polo menos non como debera, o ámbito das competencias comunicativas e as habilidades sociais. E iso debera ser fundamental dende ben pequeniños ¿ou non?: inculcar valores, comportamentos, socialización...educar “Persoas”.

Nun mundo acelerado, no cal o que importa é o seguinte obxectivo, alcanzalo o antes posible, e despois a polo seguinte….e así sucesivamente, o habitual e que perdamos a perspectiva do realmente fundamental: que queremos? que valoramos? ou non debera ser que o fundamental sexa ser “felices”? ¿non deberíamos parar a disfrutar dos momentos que nos gustan; buscar eses pequenos ocos que poden existir cada día?....

Pois si hai unha competencia importante para non perder de vista ese obxectivo, esa é o “optimismo”. Un plantexamento optimista ante a vida, fai que sexamos máis capaces, que poidamos facer cousas sen deixar que as circunstancias nos condicionen.

“Debemos inocular optimismo á realidade” (Fernando Aguilar): abrir posibilidades. Si non creemos que algo vaia saír ben, dende logo no sairá ben.

Como contou Fernando Aguilar: si non es optimista, esquécete de chegar a ser astronauta: como vai a NASA a mandar a Marte a alguén que pensa que non van chegar nunca?

Hai competencias sociais que podemos e debemos traballar e potenciar: comunicación, escoita, empatía, adaptabilidade, flexibilidade. Estas dúas últimas cobran especial importancia nun mundo cambiante, a alta velocidade. Debemos estar predispostos ó cambio, a saír da nosa “Zona de confort” (novo concepto), a adaptarnos ó novo...cóstanos deixala, dar o paso...pero cando saímos, e nos “readaptamos”, sentimos esa satisfacción do logro acadado…non paga a pena arriscarse?

Outra competencia social que podemos traballar é a asertividade. E, en particular, a asertividade fronte a agresividade: a asertividade “constrúe” e a agresividade “destrúe”.

Tamén podemos falar da vocación, é dicir, ter un propósito, saber a onde queremos dirixirnos. Moi importante, nestes últimos tempos tan complexos, de crise, de incerteza, e en moitos casos, pesimismo...ter algo polo que loitar, algo que realmente faga que nos poñamos en marcha.

Volvendo ós enfoques positivos, unha técnica proveitosa na comunicación é a “reformulación positiva”, darlle unha volta á forma de presentar os problemas; ou serán oportunidades…? Moitas cuestións (propias ou dos nosos interlocutores) pódense reformular, presentalas dende outro prisma, buscarlles “a parte boa”...a fin de contas, trátase dunha actitude, dunha predisposición vital.

Xa, xa...non sempre é posible. Non somos máquinas. Non sempre estamos nas condicións adecuadas, nin temos a forza necesaria ante os problemas, pero….e si o intentamos?

E, en certa medida relacionado coa reformulación positiva, na comunicación teñen un papel primordial as preguntas, saber preguntar, ós máis, á nos mesmos. Saber autopreguntarnos pode axudarnos a entender situacións, a resolver cuestións, dúbidas.

As preguntas abertas, na comunicación, poden darnos moita máis información que as preguntas pechadas.

Outro concepto xa comentado anteriormente: o feedback, a retroalimentación: intercambio de mensaxes, de información. Sírvenos tamén para confirmar que realmente existe comunicación, é dicir, que a información discorre en dous sentidos: emitimos e recibimos.

O feedback é un elemento importante para verificar que a comunicación é eficaz, que é recibida e comprendida.

Na nosa tarefa de orientadores, este é un elemento fundamental estreitamente vinculado á escoita activa (outro elemento máis da comunicación): debemos saber comunicar, informar, saber escoitar, saber preguntar e saber responder.

¡Todo iso! ¡E “só” falando de comunicación…!

Esta pequena pero intensa e comprimida reflexión sobre os distintos conceptos que abarca a comunicación, pretende que nos fagamos unha idea do que pode influír nas nosas vidas, e o importante que é desenvolver as nosas competencias comunicativas, tanto na nosa vida persoal coma na nosa labor profesional.

Debemos traballar as competencias sociais, a comunicación, dende nenos; debemos ser conscientes de que podemos (e debemos) facelo. Non somos como nacemos, ímonos “facendo”. É importante. Para nós e para os demais.

Storify da sesión

Webgrafía 

Asertividad ¿Sabes lo que es? (video)
"La cadena de la empatía" (video)
Elsa Punset, "Consejos para usar el lenguaje no verbal"
Teresa Baró Experta en Comunicación Persoal http://www.teresabaro.com/

GRUPO INNOVA.